Bảng câu hỏi đánh giá trầm cảm PHQ-9 do bác sỹ Spitzer, Williams và Kroenke thiết kế để sàng lọc và theo dõi đáp ứng điều trị trầm cảm. Điểm số PHQ-9 trên 10 có độ nhạy và độ đặc hiệu lên tới 88% với bệnh trầm cảm ở mức độ nặng.

Bảng câu hỏi Patient Health Questionaire – 9 (PHQ-9)

Tầm soát và đánh giá bệnh lý trầm cảm

(Tích vào các ô trống tương ứng với câu trả lời của bạn)

Trong vòng 2 tuần qua bạn có cảm thấy:

Chia sẻ

1. Ít quan tâm hoặc hứng thú trong công việc?

 Không bao giờ

 Một số ngày

 Hơn một nửa số ngày trong 2 tuần qua

 Gần như mỗi ngày

2. Cảm thấy tâm trạng xuống dốc, buồn chán, thất vọng?

 Không bao giờ

 Một số ngày

 Hơn một nửa số ngày trong 2 tuần qua

 Gần như mỗi ngày

3. Khó vào giấc ngủ, mất ngủ, ngủ không ngon, hoặc ngược lại ngủ quá nhiều?

 Không bao giờ

 Một số ngày

 Hơn một nửa số ngày trong 2 tuần qua

 Gần như mỗi ngày

4. Cảm thấy mệt mỏi, mất năng lượng?

 Không bao giờ

 Một số ngày

 Hơn một nửa số ngày trong 2 tuần qua

 Gần như mỗi ngày

5. Ăn không ngon, chán ăn hoặc ngược lại ăn quá nhiều?

 Không bao giờ

 Một số ngày

 Hơn một nửa số ngày trong 2 tuần qua

 Gần như mỗi ngày

6. Cảm thấy bản thân mình không tốt, mình là người thất bại, hoặc tự đánh giá thấp chính mình, gia đình mình?

 Không bao giờ

 Một số ngày

 Hơn một nửa số ngày trong 2 tuần qua

 Gần như mỗi ngày

7. Khó tập trung trong công việc, như lúc đọc báo hoặc xem ti vi?

 Không bao giờ

 Một số ngày

 Hơn một nửa số ngày trong 2 tuần qua

 Gần như mỗi ngày

8. Đi lại hoặc nói chuyện chậm chạp, ủ rũ đến nỗi người khác cũng nhận thấy? Hoặc ngược lại, cảm thấy bồn chồn, sốt ruột không yên đến nỗi cứ liên tục đứng dậy đi làm việc này việc kia?

 Không bao giờ

 Một số ngày

 Hơn một nửa số ngày trong 2 tuần qua

 Gần như mỗi ngày

9. Nghĩ rằng tốt hơn mình không nên sống nữa hoặc cố gắng tự làm tổn thương bản thân mình?

 Không bao giờ

 Một số ngày

 Hơn một nửa số ngày trong 2 tuần qua

 Gần như mỗi ngày

 Loading …

Chia sẻ

Trầm cảm ở người cao tuổi khó chẩn đoán

Người bị trầm cảm triệu chứng lâm sàng kéo dài ít nhất hai tuần, trong đó tâm trạng của họ bị ảnh hưởng trong hầu hết các ngày và giảm hiệu suất trong hầu hết các hoạt động. Các triệu chứng khác có thể bao gồm:

• Tăng cân hoặc giảm cân
• Mất ngủ
• Mệt mỏi
• Cảm giác vô giá trị hoặc cảm giác tội lỗi
• Khó tập trung
• Trong trường hợp trầm cảm nghiêm trọng, trầm cảm nặng thì có các triệu chứng suy nghĩ của cái chết hoặc hành vi tự sát

Vấn đề ở đây là, trầm cảm ở người già có thể khó chẩn đoán hơn bởi vì các triệu chứng trầm cảm có thể bị nhầm lẫn hoặc xảy ra cùng với triệu chứng của các bệnh lý khác.

Người già các cơ quan bắt đầu lão hóa chính vì vậy họ cần được quan tâm và chăm sóc y tế cho dù có bị trầm cảm hay không? Đặc biệt là các bác sĩ thường bỏ qua các triệu chứng trầm cảm dẫn đến sự gia tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh trầm cảm hoặc bệnh khác. Và kết quả trầm cảm không được chuẩn đoán và điều trị đúng khiến bệnh trở nghiêm trọng thậm chí có thể kết thúc là cái chết.

Điều trị trầm cảm cho người cao tuổi

Tâm lý trị liệu

Tâm lý trị liệu cũng là một điều trị quan trọng cho bệnh trầm cảm, mặc dù nó thường bị bỏ qua ở những bệnh nhân lớn tuổi. Việc một chuyên gia tâm lý được đào tạo để lắng nghe và cung cấp hỗ trợ có thể cực kỳ quan trọng trong điều trị trầm cảm ở người cao tuổi. Bên cạnh đó, việc được quan tâm chăm sóc, tò chuyện thường xuyên từ những người thân cũng là một phương pháp trị liệu tâm lý hiệu quả đối với người lớn tuổi.

Thuốc chống trầm cảm

Chọn thuốc chống trầm cảm cho bệnh nhân lớn tuổi có thể phức tạp. Họ thường có nhiều loại thuốc khác nhau cho các vấn đề y tế khác. Và việc lựa chọn thuốc cho người bệnh, các bác sĩ cần phải tính đến các tương tác thuốc và tác dụng phụ bên cạnh đó là việc tác dụng của thuốc chống trầm cảm ở bệnh nhân lớn tuổi thường chậm hơn chính vì vậy sử dụng thuốc chống trầm cảm nào để lựa chọn là điều bác sĩ phải cân nhắc.

Các bác sĩ cần biết tất cả loại thuốc người bệnh đang dùng – bao gồm vitamin, thảo mộc, thuốc bổ và thuốc không bán theo toa. Và điều quan trọng cần nhớ là tất cả các thuốc chống trầm cảm có thể mất từ ​​bốn đến sáu tuần để có tác dụng nhất định chính vì vậy việc tuân thủ liều dùng là rất quan trọng.

Có rất nhiều thuốc chống trầm cảm có sẵn hơn 10 hoặc 15 năm trước đây. Loại thuốc chống trầm cảm được kê toa phổ biến nhất là các chất ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc (SSRIs), bao gồm

• Prozac ( fluoxetine )
• Zoloft ( sertraline )
• Paxil (paroxetine)
• Celexa ( citalopram )

Celexa, mới nhất, đặc biệt hữu ích vì nó có tương tác thuốc ít hơn những loại thuốc khác. Các tác dụng phụ thường gặp của SSRI bao gồm bồn chồn, mất ngủ và rối loạn chức năng tình dục. Hầu hết tác dụng phụ này là nhẹ, và một bác sĩ có thể giúp giảm bớt chúng và thậm chí ngăn ngừa bằng cách đơn giản tuân theo nguyên tắc hướng dẫn của y học lão khoa: “Bắt đầu thấp và đi chậm” (tức là khởi đầu với liều thấp và tăng liệu dần dần.

Xu hướng mới trong điều trị trầm cảm

Chính vì những vấn đề còn tồn tại trong điều trị trầm cảm như mất nhiều thời gian để thấy hiệu quả, tác dụng không mong muốn nhiều, đặc biệt là trong thời gian đầu sử dụng thuốc nên nhiều hướng đi mới vẫn đang tiếp tục được nghiên cứu để đem lại hiệu quả cao hơn trong điều trị. Trong khoảng hơn 10 năm trở lại đây, các nhà khoa học đặc biệt quan tâm tới vai trò của các loại vi khuẩn sinh sống trong đường ruột của con người đối với sức khỏe tâm thần.

Người ta nhận thấy, có sự thay đổi rất lớn ở hệ khuẩn chí đường ruột của người mắc trầm cảm, trong đó đặc biệt là sự thieseut hụt các chủng lợi khuẩn như Lactobacillii, Bifidobacterium…Chính điều này gây ra sự dẫn truyền thông tin sai lệch từ ruột lên não bộ, hậu quả là dẫn tới các triệu chứng của trầm cảm như lo âu, căng thẳng, suy giảm nhận thức… Chính vì vậy, các nhà khoa học đã dùng những chủng vi khuẩn có lợi được chọn lọc đặc biệt nhờ khả năng tác động tích cực lên hoạt động của trục não – ruột gọi là psychobiotics để tái lập lại sự cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, hỗ trợ bảo vệ và cải thiện sức khỏe của đường ruột do đó giúp bình thường hóa tương tác thông tin giữa NÃO- RUỘT và giảm các triêu chứng mệt mỏi, lo lắng, căng thẳng, đau đầu, …

Psychobiotic là các chủng lợi khuẩn đường ruột đặc biệt khi sử dụng với lượng đủ sẽ mang lại lợi ích cho sức khỏe tâm thần

Khác với những probiotics (hay men vi sinh) thông thường chủ yếu tác động tại lòng ruột nhằm cải thiện rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón …, psycho-biotics là khái niệm chỉ những chủng vi khuẩn probiotics có tác dụng chọn lọc lên hàng rào biểu mô ruột non – “cánh cổng”  vô cùng quan trọng của niêm mạc ruột đối với sức khỏe của con người – giúp  bảo vệ tính toàn vẹn của hàng rào này , thông qua đó ngăn chặn những chất độc hại và vi khuẩn xâm nhập vào máu, kích hoạt các phản ứng viêm và miễn dịch gây ra các dẫn truyền thông tin sai lệch lên não bộ từ đó dẫn tới triệu chứng tâm thần kinh như trầm cảm , lo âu , …Nghiên cứu phân tích gồm của nhiều tác giả khác nhau nhằm đánh giá hiệu quả của sử dụng các chủng probiotics đăc biệt trên người  ghi nhận “ sử dụng probiotics cho các bệnh nhân trầm cảm ở các mức độ khác nhau cũng như trên người tình nguyện khỏe mạnh có hiệu quả giảm các thang điểm đánh giá trầm cảm” (Nutrients 2016,8,483). Trong một nghiên cứu khác (Journal of Affective Disorders 228 .2018: 13-19.) gồm 10 thử nghiệm lâm sàng với 1349 bệnh nhân sử dụng  probiotics hoặc giả dược cũng ghi nhận có sự cải thiện rõ rệt các triệu chứng trầm cảm mức độ nhẹ đến vừa.

Đây là một lựa chọn khá hữu ích và đặc biệt an toàn cho trường hợp mắc trầm cảm nhẹ, hoặc phối hợp với thuốc điều trị để cải thiện triệu chứng tốt hơn cho những trường hợp trầm cảm vừa và nặng. Tuy nhiên, người sử dụng cũng cần lưu ý lựa chọn đúng loại men vi sinh mình cần để tránh nhầm lẫn với những men vi sinh dùng cho bệnh tiêu hóa. Trong phần công dụng hoặc chỉ định, đối tượng sử dụng của những sản phẩm psychobiotics phải có ghi rõ dùng cho những người mắc chứng trầm cảm, lo âu, stress, mệt mỏi mạn tính…

Trầm cảm ở người cao tuổi khác trầm cảm ở người trẻ tuổi

Trầm cảm ảnh hưởng đến người lớn tuổi khác với những người trẻ. Ở người cao tuổi, trầm cảm thường xảy ra cùng với các bệnh lý khác và kéo dài lâu hơn.

Trầm cảm ở người cao tuổi có liên quan đến tăng nguy cơ mắc bệnh tim và tăng nguy cơ tử vong do bệnh tật. Đồng thời, trầm cảm làm giảm khả năng hồi phục các bệnh khác ở người cao tuổi. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự hiện diện của bệnh trầm cảm ở người cao tuổi khi có các bệnh lý khác làm tăng đáng kể khả năng tử vong do những căn bệnh này. Trầm cảm cũng có liên quan đến tăng nguy cơ tử vong sau một cơn đau tim . Do đó, điều quan trọng là phải đảm bảo rằng một người cao tuổi mà bạn biết nếu mắc trầm cảm cần được đánh giá và điều trị ngay cả khi trầm cảm là nhẹ.

Các bác sĩ có thể đưa ra hoàng loạt các câu hỏi tiêu chuẩn để chẩn đoán trầm cảm từ đó đánh giá và đưa ra phương hướng điều trị cho người cao tuổi hợp lý nhất kết hợp cùng với việc điều trị các bệnh lý khác. Các bác sĩ chuyên môn khuyến cáo người cao tuổi thường xuyên khám sàng lọc trầm cảm.

Trầm cảm cũng làm tăng nguy cơ tự tử ở người cao tuổi, đặc biệt là ở người da trắng già. Tỷ lệ tự sát do trầm cảm ở những người tuổi từ 80-84 gấp đôi so với dân số nói chung. Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia coi trầm cảm ở người từ 65 tuổi trở lên là một vấn đề lớn của sức khỏe cộng đồng.

Khoảng 15% người cao tuổi có triệu chứng trầm cảm. Bản thân tuổi tác không phải là nguyên nhân gây ra trầm cảm mà là xã hội, tình trạng góa bụa, bệnh lý mãn tính đã thúc đẩy trầm cảm ở người cao tuổi. Đặc biệt là tỷ lệ tái phát trầm cảm ở người cao tuổi là rất cao.

Một điểm lưu ý khác là bản thân người cao tuổi không nhận ra hoặc bỏ lỡ các dấu hiệu của bệnh trầm cảm chính vì vậy gia đình và bác sĩ cũng không phát hiện sớm được bệnh. Việc không được điều trị sớm khiến cho bệnh trở nên trầm trọng hơn và nhiều người cao tuổi đã tự đấu tranh rằng mình khỏe và không cần điều trị.

>> Vậy “Bệnh trầm cảm là gì?”

Các yếu tố nguy cơ gây trầm cảm ở người cao tuổi là gì?

Các yếu tố làm tăng nguy cơ trầm cảm ở người già bao gồm:

• Là nữ giới
• Là người độc thân, chưa lập gia đình, ly dị, hoặc góa vợ/chồng
• Thiếu sự quan tâm của gia đình, của xã hội
• Cuộc sống căng thẳng, thiếu thốn
• Các tình trạng cơ thể mắc các bệnh lý như đột quỵ , tăng huyết áp , rung tâm nhĩ , tiểu đường , ung thư , mất trí nhớ và đau mãn tính làm tăng thêm nguy cơ trầm cảm.
• Tiền sử gia đình có người bị rối loạn trầm cảm
• Cơ thể gặp các chấn thương: cắt cụt , phẫu thuật ung thư , hoặc đau tim…..
• Người có lịch sử bị trầm cảm
• Người làm dụng hóa chất

Điều trị trầm cảm ở người cao tuổi

Một số lựa chọn của bác sĩ cho điều trị trầm cảm ở người cao tuổi bao gồm: tâm lý trị liệu hoặc sử dụng thuốc, hoặc liệu pháp electroconvulsive hoặc các hình thức kích thích não mới hơn (chẳng hạn như kích thích từ xuyên sọ lặp đi lặp lại (rTMS), kích thích thần kinh phế vị (VNS)).

Tùy thuộc vào tình trạng bệnh nhân bác sĩ có thể chỉ định nhiều phương pháp kết hợp.

Thuốc chống trầm cảm

Thuốc chống trầm cảm có thể hữu ích ở người lớn tuổi mặc dù so với người trẻ tuổi thì việc đáp ứng thuốc là khó khăn hơn. Việc kê đơn thuốc được bác sĩ xem xét cẩn thận bởi nguy cơ tác dụng phụ hoặc phản ứng tiềm năng với các thuốc khác. Ví dụ, một số thuốc chống trầm cảm lớn tuổi như amitriptyline và imipramine có thể gây mê, có thể gây nhầm lẫn hoặc gây giảm huyết áp đột ngột khi một người đứng lên điều đó có thể dẫn đến té ngã và gãy xương việc này cần được bác sĩ điều trị cảnh báo.

Thuốc chống trầm cảm có thể phải mất nhiều thời gian hơn để có hiệu quả ở người lớn tuổi hơn so với những người trẻ tuổi. Vì người cao tuổi nhạy cảm hơn với thuốc, trước tiên bác sĩ có thể kê đơn liều thấp hơn. Nói chung, thời gian điều trị trầm cảm ở người cao tuổi dài hơn so với bệnh nhân trẻ.

Liệu pháp tâm lý

Liệu pháp tâm lý được đánh giá hữu ích cho người cao tuổi mắc trầm cảm. Liệu pháp tâm lý đặc biệt có lợi cho những người đã chịu đựng những căng thẳng lớn (như mất bạn bè và gia đình, di dời nhà và các vấn đề về sức khỏe) hoặc những người không muốn uống thuốc và chỉ có triệu chứng nhẹ đến trung bình. Nó cũng rất hữu ích cho những người không thể dùng thuốc vì tác dụng phụ, tương tác với các loại thuốc khác, hoặc các bệnh y tế khác.

Tâm lý trị liệu ở người lớn tuổi có thể giải quyết một loạt các hậu quả về chức năng và xã hội của trầm cảm. Nhiều bác sĩ khuyên bạn nên sử dụng liệu pháp tâm lý kết hợp với thuốc chống trầm cảm.

Liệu pháp Electroconvulsive (ECT)

ECT có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc điều trị trầm cảm ở người lớn tuổi. Khi bệnh nhân lớn tuổi không thể dùng thuốc chống trầm cảm truyền thống vì tác dụng phụ hoặc tương tác với các thuốc khác, khi trầm cảm rất nghiêm trọng và cản trở hoạt động cơ bản hàng ngày (như ăn uống, tắm rửa và chải chuốt), hoặc khi có nguy cơ tự tử cao thì ECT thường là lựa chọn điều trị an toàn và hiệu quả.

Điều gì ảnh hưởng đến điều trị trầm cảm ở người cao tuổi?

Sự kỳ thị gắn liền với bệnh tâm thần và điều trị tâm thần thậm chí còn mạnh mẽ hơn ở người già so với những người trẻ tuổi. Sự kỳ thị này có thể khiến người cao tuổi không thừa nhận rằng họ đang mắc bệnh, họ coi các triệu chứng trầm cảm là phản ứng “bình thường” đối với sự căng thẳng, tổn thất hoặc quá trình lão hóa. Chính vì vậy họ bỏ qua nó và không điều trị.

Quá trình điều trị ở người cao tuổi gặp nhiều khó khăn vì tác dụng phụ hoặc chi phí. Bên cạnh đó các bệnh lý khác có thể ảnh hưởng lớn đến hiệu quả của quá trình điều trị.

Nghiện rượu và lạm dụng các chất khác có thể gây ra hoặc làm trầm cảm thêm trầm cảm và cản trở việc điều trị hiệu quả. Và các sự kiện cuộc sống không hạnh phúc bao gồm cả cái chết của gia đình hoặc bạn bè, nghèo đói, và cô lập cũng có thể ảnh hưởng đến động cơ của người đó để tiếp tục điều trị.

Nguồn: webmd.com 

Nhịp sống hối hả và những áp lực công việc trong xã hội đã làm cho căn bệnh trầm cảm ngày một gia tăng. Tuy chúng ta chưa biết nguyên nhân chính xác của bệnh lý trầm cảm, nhưng dựa vào các dấu hiệu trầm cảm gây ra mà ta có thể nêu ra một số nguyên nhân cụ thể như sau:

Do những sự kiện chấn động

Nhóm đối tượng là những người đã trải qua những chấn động về tâm lý, những biến động đột ngột trong cuộc sống hàng ngày như mất đi người thân yêu nhất, thất bại trong tình yêu, thất nghiệp hoặc mất việc, bị lạm dụng tình dục, cưỡng hiếp…Từ đó họ trở nên khép kín, sợ hãi, ít hoặc không giao tiếp với thế giới bên ngoài.

Do yếu tố di truyền

Nhiều người không tin yếu tố di truyền là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh trầm cảm.Tuy nhiên theo một số nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ,  ADN cũng là tác nhân dẫn tới bệnh trầm cảm. Khoảng 40% những người trầm cảm sẽ liên quan đến gen (ADN) 60% còn lại là do môi trường và các yếu tố khác. Các nhà khoa học đã phát hiện ra 44 gen mới của bệnh trầm cảm, khoảng 46% các cặp sinh đôi cùng trứng sẽ đều mắc bệnh trầm cảm. Nếu bố mẹ hoặc người thân trong gia đình mắc bệnh trầm cảm thì nguy cơ con cái mắc bệnh sẽ cao hơn gấp 3 lần người bình thường. Mặt khác, một đứa trẻ lớn lên với người mẹ hoặc bố bị bệnh trầm cảm cũng có thể dễ mắc bệnh hơn. Đứa trẻ sẽ không nghĩ việc ng̀ười b̀ố hoặc mẹ liên lục nằm trên giường, ít nói chuyện hoặc giao tiếp xã hội là điều bất thường. Từ đó rất dễ tạo cho trẻ hành vi bắt chước và hình thành thói quen của trẻ.

Do căng thẳng stress kéo dài

Sự căng thẳng quá độ do áp lực cuộc sống, tiền bạc và công việc cũng là một trong những nguyên nhân gây mất cân bằng về tâm lý. Người bệnh phải chịu những áp lực từ nhiều phía. Tình trạng này diễn ra trong thời gian dài, khiến người bệnh trở nên bất mãn, không làm chủ được cảm xúc, mệt mỏi, đau đầu, lo âu, sợ hãi.

Do lạm dụng thuốc an thần và thuốc ngủ

Thuốc an thần, thuốc ngủ có tác dụng ức chế hoạt động của thần kinh đưa người bệnh vào trạng thái buồn ngủ. Rất nhiều người thường tìm đến những thuốc này để trị chứng mất ngủ. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc an thần và thuốc ngủ sẽ gây quen nhờn thuốc, ảnh hưởng đến não bộ, dẫn đến tình trạng bệnh mất ngủ sẽ  trầm trọng hơn . Đặc biệt với một số người mẫn cảm với thành phần của thuốc sẽ gây ra nhiều tác dụng phụ, gây ra hệ lụy khôn lường ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Vì vậy hãy sử dụng thuốc an thần, thuốc ngủ đúng theo phác đồ chỉ dẫn của bác sĩ để mang lại hiệu quả tốt nhất.

Do lạm dụng chất kích thích, ma túy đá

Ngày nay việc sử dụng bia rượu và chất kích thích trong các bữa tiệc liên hoan càng ngày càng phổ biến với giới trẻ, Tuy nhiên việc lạm dụng rượu bia sẽ gây ra những hệ lụy không lường cho não bộ. Các nhà khoa học của Trường Đại học Y khoa Exeter (Anh) đã nghiên cứu về thói quen uống rượu của khoảng 6500 người Mỹ ở độ tuối trung niên. Kết quả là những người sử dụng rượu bia sẽ có nguy có suy giảm trí nhớ gấp 2 lần người bình thường. Hoặc những trường hợp nặng hơn có thể gây ra một số bểu hiện trầm cảm như mất cân bằng tâm lý, dễ cáu gắt, kích động, mất ngủ thường xuyên. Cũng theo nghiên cứu của các bác sĩ, 90% những người sử dụng ma túy đá, sau những cơn đê mê ảo giác sẽ có những dấu hiệu của bệnh trầm cảm. Tình trạng này nếu không được kịp thời điều trị sẽ gây ra nhiều nguy hiểm đối với người bệnh, nguy hiểm hơn cả là trầm cảm dẫn đến tự sát.

Do mất ngủ thường xuyên

Mất ngủ thường xuyên được cho là nguyên nhân của bệnh lý trầm cảm.Theo nghiên cứu của các nhà khoa học:”Cứ ba người thì lại có một người phải vật lộn để có thể chìm vào giấc ngủ”. Mất ngủ thường xuyên khiến chúng ta không thoát ra được những suy nghĩ tiêu cực gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe trí não và tinh thần. Vì vậy, hãy chú ý đến giấc ngủ để có một sức khỏe trí não tốt nhất và phòng tránh bệnh tật cho cơ thể đặc biệt là căn bệnh trầm cảm quái ác.

Do những chấn thương não bộ

Những người bị chấn thương não bộ thường gây ra những biến đổi trong tính cách. Người bị chấn thương ở não dễ bị kích động, thay đổi cảm xúc, dễ trở nên bốc đồng mất kiềm chế, trí nhớ bị ảnh hưởng. Năm 2013 các nhà khoa học Đan Mạch đã nghiên cứu những người có chấn thương não bộ thường dễ mắc các bệnh rối loạn tâm lý hơn 4 lần người bình thường. Có đến 59% người bệnh trong số này dễ mắc bệnh trầm cảm. Đây là một kết quả lớn lao trong nghiên cứu của tâm thần học.

Ngoài ra với những người đã từng bị trầm cảm thì căn bệnh này rất dễ tái phát lại. Cần có những phương pháp điều trị triệt để và những cách phòng chống tốt nhất để tránh xa căn bệnh nguy hiểm này.

Trên đây là một số những nguyên nhân phổ biến nhất của căn bệnh trầm cảm. Hãy chuẩn bị cho bản thân và gia đình những kiến thức về “Nguyên nhân của bệnh lý trầm cảm” để có những cách phòng chống căn bệnh nguy hiểm này cho bản thân và gia đình nhé.

Benhlytramcam.vn

Bệnh nhân trầm cảm cũng như các bệnh lý khác đều có những biểu hiện để nhận biết bệnh. Dưới đây là 10 biểu hiện rõ nét nhất của người bị trầm cảm:

1. Khí sắc buồn

Đây là biểu hiện tiêu biểu của chứng trầm cảm. Người mắc bệnh thường có khí sắc buồn trầm, nét mặt ủ rũ, buồn bã chán chường và bi quan.

Thường bệnh nhân trầm cảm sẽ không tỏ rõ cảm xúc chỉ có 1 nét mặt trầm buồn và tách biệt mình với mọi người, lảng tránh các nơi chỗ tập thể.

2. Mệt mỏi, lo âu, stress kéo dài

Người mắc chứng trầm cảm, cơ thể của họ dường như luôn ở trạng thái căng thẳng liên tục dẫn đến mệt mỏi lo âu, stress kéo dài.

Chứng trầm cảm khiến cho người bệnh luôn than phiền rằng họ mệt mỏi cộng thêm việc rối loạn giấc ngủ khiến cho tình trạng mệt mỏi lo âu càng ngày càng trầm trọng hơn. Một số trường hợp sự mệt mỏi còn thể hiện bằng nói lắp, lười hoạt động, đi lại làm việc chậm chạp.

3. Những triệu chứng bất thường trên hệ tiêu hóa

Giữa não bộ và đường ruột tồn tại một mối liên kết chặt chẽ với nhau thông qua 400-600 triệu tế bào thần kinh. Chính vì vậy, khi bị lo âu, trầm cảm thì chức năng đường ruột có thể bị ảnh hưởng dẫn tới các triệu chứng như đau bụng, táo bón, tiêu chảy, khó tiêu, chán ăn hoặc ăn nhiều không kiểm soát…Ngược lại, chức năng đường ruột không tốt có thể tác động xấu lên não bộ, gây ra rối loạn lo âu, trầm cảm. Giữa trầm cảm với những rối loạn tiêu hóa, cái nào có trước, cái nào có sau vẫn là một câu hỏi chưa được giải đáp, tựa như “Con gà hay quả trứng có trước?”. Tuy nhiên, các nghiên cứu chỉ ra hai bệnh lý này rất thường đi kèm với nhau. Có tới 50-90% bệnh nhân IBS (hội chứng ruột kích thích), 34% bệnh nhân loét đại tràng và 52% bệnh nhân khó tiêu chức năng bị mắc kèm ít nhất 1 rối loạn tâm thần như lo âu hoặc trầm cảm.

Dựa trên những hiểu biết ngày càng rõ hơn về mối tương tác giữa não bộ và đường ruột mà hiện nay các nhà khoa học đã phát triển được phương pháp điều trị trầm cảm, lo âu bằng cách sử dụng những chủng Psychobiotics – tức là những chủng lợi khuẩn đường ruột đặc biệt có khả năng cải thiện trạng thái tâm lý thông qua tương tác của trục Não – Ruột. Hiện nay, việc sử dụng Psychobiotics trong hỗ trợ cho các bệnh nhân bị trầm cảm đã được nhiều chuyên gia khuyến cáo sử dụng, một trong những sản phẩm thuộc nhóm này bạn có thể tham khảo là Ecologic Barrier.

Tìm hiểu thêm về sản phẩm Ecologic Barrier TẠI ĐÂY.

4. Rối loạn giấc ngủ

Nghiên cứu năm 2008, đăng trên tạp chí Dialogues in Clinical Neuroscience năm 2008 chỉ ra rằng khoảng ¾ người bị trầm cảm sẽ mắc chứng rối loạn giấc ngủ. Người trầm cảm khó có thể ngủ được; việc đi vào giấc ngủ gặp nhiêu khó khăn; tỉnh dậy nửa đêm…. Sự mệt mỏi, lo lắng, stress liên tục càng kéo theo việc khó ngủ, mất ngủ. Rồi khó ngủ mất ngủ lại khiến cho tâm trạng mệt mỏi càng trở nên trầm trọng hơn.

Một số trường hợp còn gặp các vấn đề về giấc ngủ như ác mộng, mộng du. Rối loạn giấc ngủ là một trong số những biểu hiện sớm và phổ biến ở người trầm cảm.

5. Mất khả năng tập trung và ghi nhớ

Nếu trước đây, người bệnh có trí nhớ rất tốt khả năng tập trung cao thì khi mắc trầm cảm người bệnh sẽ bắt đầu quên đi những điều cơ bản, tự dưng không thể nào nhớ được tên, số điện thoại của người nhà. Hay trong liên tục quên deadline công việc, quên đón con, không thể đưa ra được quyết định và lựa chọn của bản thân… Sự mất tập trung, khó ghi nhớ này sẽ ảnh hưởng lớn đến công việc và cuộc sống của người bệnh. Nó là tiền đề của những hành vi hành động không kiểm soát được.

6. Không giữ được cảm xúc dễ mất kiểm soát bản thân cáu gắt, nổi nóng

Người mắc chứng trầm cảm thường có xu hướng bạo lực hơn. Họ trở nên dễ cáu giận, nổi nóng khó chịu một cách khó hiểu không rõ nguyên nhân. Chả hạn như trong bữa cơm gia đình, mọi người đang thảo luận với nhau vui vẻ nhưng bản thân người bị trầm cảm có thể cảm thấy rất khó chịu, bực bội trong người thậm chí là bỏ ăn, cáu gắt, ném bát đũa, lo ố và chửi rủa.

7. Giảm hứng thú với sở thích của mình và tình dục

Trước đây có thể bạn rất thích nấu ăn nhưng bỗng dưng bạn không còn hứng thú với sở thích này đối với người trầm cảm là dễ hiểu. Người trầm cảm có thể mất hứng thú với những thứ trước đây họ vô cùng yêu thích chính điều này khiến cho họ dễ bị cảm giác cô độc, chỉ muốn thu mình lại và chúng sẽ khiến trầm cảm thêm trầm trọng.

Ngoài ra giảm hứng thú với tình dục cũng là một biểu hiện của người trầm cảm. Các nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng có tới 75% bệnh nhân trầm cảm giảm hoặc mất hứng thú trong tình dục, đây được xem là một trong những dấu hiệu sớm của người bị bệnh.

8. Tự ti tuyệt vọng với bản thân

Nội tâm của bệnh nhân trầm cảm luôn trong tình trạng phê bình, tự phê bình một cách ghê gớm thậm chí chúng hủy hoại tâm trạng của bệnh nhân. Việc đấu tranh tư tưởng, tự trách và hạ thấp bản thân là dấu hiệu cảnh báo trầm cảm nặng.

Người bệnh thường tự trách bản thân với những câu hỏi ngỏ như: mình thật vô tích sự, lẽ ra mình phải làm thế này, mình thật chẳng ra sao,… lối suy nghĩ ngày đã tự làm tổn thương người bệnh khiến người bệnh càng thêm buồn rầu chán nản và dẫn đến tuyệt vọng.

Sự tuyệt vọng đeo bán người bệnh khiến họ cảm thấy tuyệt vọng với bản thân, không còn mong muốn tìm cách điều trị trầm cảm. Sự tuyệt vọng sẽ lớn dần lên theo tình trạng phát triển xấu đi của chứng trầm cảm.

9. Các cơn đau

Không chỉ tâm lý, tâm trạng bị ảnh hưởng do trầm cảm gây ra. Không ít bệnh nhân than phiền về tình trạng đau nhức xương khớp hay rối loạn tiêu hóa.

Người trầm cảm thường có những suy nghĩ tiêu cực và họ tự nghĩ ra những cơn đau rồi khuếch đại chúng. Sẽ không có loại thuốc giảm đau nào có thể  giải quyết cơn đau do trầm cảm. Bởi bản thân người bệnh chứa nội tâm quá nhiều nỗi buồn phiền nên những cơn đau vô căn tìm đến để giúp nội tâm bộc lộ. Chỉ khi được điều trị đúng nguyên nhân trầm cảm thì những triệu chứng đau mới biến mất.

Khi gặp các cơn đau, mệt mỏi mãn tính mà không tìm ra được nguyên nhân và hướng giải quyết hãy đến gặp chuyên gia, bác sĩ tâm thần vì đó có thể là biểu hiện trầm cảm.

10. Có suy nghĩ hoặc hành vi tự sát

Suy nghĩ tiêu cực muốn chấm dứt cuộc đời hoặc lên những kế hoạch tự sát rất hay có ở người trầm cảm. Nếu chú ý, chúng ta có thể nhận thấy các dấu hiệu ở người trầm cảm muốn tự sát như có kế hoạch tự sát (chuẩn bị thuốc ngủ, dây thừng, xăng, thường nhìn vô định từ một vị trí cao…), tự gây tổn thương cho mình (cào, tự cắt vào da thịt…), hoặc đã từng tự tử trước đây. Khi có những dấu hiệu này thì đây là một tình trạng báo động khẩn cấp và người bệnh cần phải được hỗ trợ, giám sát ngay lập tức để tránh những hậu quả đáng tiếc.

Nếu xuất hiện các biểu hiện nghi ngờ là trầm cảm, bạn có thể thực hiện bài test trầm cảm nhanh để biết được mức độ trầm cảm là nhẹ, vừa hay nặng. Trong trường hợp mức độ trầm cảm nhẹ đến vừa, bạn có thể sử dụng sản phẩm như Ecologic Barrier để giúp cải thiện tâm trạng cũng như các triệu chứng liên quan tới trầm cảm. Trường hợp trầm cảm mức độ nặng, cách tốt nhất là bạn phải tới gặp bác sỹ chuyên khoa để thăm khám và điều trị càng sớm càng tốt.

Benhlytramcam.vn

Trầm cảm là một rối loạn khí sắc, gây cảm giác buồn chán, mất hứng thú kéo dài dai dẳng. Sự rối loạn này không chỉ ảnh hưởng tới tâm trạng, cảm nhận, cách hành xử mà còn ảnh hưởng tới sức khỏe, thể chất. Trầm cảm có thể gây khó khăn cho chúng ta trong giao tiếp, làm việc, thậm chí có thể dẫn tới ý định tự tử.

Những ai dễ mắc trầm cảm?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trầm cảm là căn bệnh phổ biến nhất trên toàn thế giới và đứng thứ hai trong gánh nặng bệnh lý toàn cầu, chỉ sau bệnh lý mạch vành. Ước tính trên thế giới có khoảng 350 triệu người bị ảnh hưởng bởi trầm cảm.

Hậu quả nghiêm trọng nhất của trầm cảm chính là hành vi tự sát. Theo thống kê tại Việt Nam, số người tự tử hàng năm lên tới 36.000-40.000 người, cao gấp 3-4 lần số ca tử vong do tai nạn giao thông. Trầm cảm chịu trách nhiệm cho 75% các vụ tự tử kể trên, còn lại 22% là do nghiện rượu, ma túy, cờ bạc và chỉ có 3% do tâm thần phân liệt, động kinh.

Theo thống kê, đến 80% dân số sẽ bị trầm cảm vào một lúc nào đó trong cuộc sống của mình. Một số đối tượng sau có thể dễ gặp phải trầm cảm hơn:

• Trầm cảm ở phụ nữ: tỉ lệ mắc trầm cảm ở nữ giới cao hơn nam giới, thường gặp nhất là trầm cảm sau sinh.
• Trầm cảm ở trẻ em và thanh thiếu niên: do áp lực học tập, hoàn cảnh gia đình thay đổi (bố mẹ ly hôn, bị bỏ rơi, thay đổi nơi ở), thay đổi tâm sinh lý tuổi dậy thì…
• Trầm cảm ở những người làm các công việc có cường độ làm việc và áp lực lớn như y bác sỹ, người làm công việc quản lý, công nhân mỏ than…
• Trầm cảm ở người già: người già có tỉ lệ mắc trầm cảm cao (~16%) do một số yếu tố như bệnh lý mạn tính, do cảm giác cô đơn, mất người bạn đời,…
• Trầm cảm ở những người mắc bệnh nội khoa như: bệnh lý tim mạch, nội tiết, thần kinh, ung thư, bệnh truyền nhiễm…Bệnh cảnh dễ làm nảy sinh trầm cảm và ngược lại, trầm cảm có thể làm cho bệnh có xu hướng nặng thêm và tăng nguy cơ tử vong.

Như vậy có thể thấy trầm cảm là một căn bệnh rất phổ biến, ai cũng có thể mắc trầm cảm. Tuy nhiên, trên thực tế có tới 80% người mắc trầm cảm không được phát hiện. Điều đó có nghĩa là trong 10 người mắc trầm cảm thì chỉ có 2 người là được phát hiện và điều trị. Ngoài những lý do về mặt nhận thức, tâm lý xấu hổ, sợ bị kỳ thị đối với bệnh trầm cảm thì một nguyên nhân quan trọng không kém khiến cho bệnh trầm cảm không được phát hiện sớm đó là những triệu chứng bệnh rất dễ nhầm lẫn vào các bệnh lý khác.

Tìm hiểu kỹ hơn về khái niệm trầm cảm qua bài viết: Trầm cảm là gì? Bạn đã hiểu đúng về trầm cảm?

Dấu hiệu nhận biết trầm cảm

Ở giai đoạn đầu, trầm cảm thường khó phát hiện, dễ bị bỏ sót do triệu chứng rất phân tán. Bệnh nhân thường có những biểu hiện toàn thân như: đau ngực, mệt mỏi, chóng mặt, nhức đầu, đau lưng, khó thở, mất ngủ, đau bụng, tê cóng…Điều này khiến cho bệnh nhân rất khổ sở vì đi thăm khám nhiều chuyên khoa khác nhau mà không tìm được nguyên nhân gây bệnh cụ thể. Theo thống kê có tới 88% bệnh nhân có biểu hiện rối loạn tâm thần thăm khám ở cơ sở khám chữa bệnh ban đầu thay vì chuyên khoa tâm thần.

Dù biểu hiện đa dạng, vẫn có những triệu chứng phổ biến của trầm cảm bao gồm:

• Vấn đề với giấc ngủ: khó ngủ, mất ngủ trong thời gian dài hoặc ngủ nhiều.
• Vấn đề về ăn uống: cảm giác chán ăn, ăn không ngon thường xuyên hoặc ăn nhiều quá mức.
• Cơ thể khó chịu, tâm thần bất an: luôn cảm thấy bồn chồn, bứt rứt khó chịu, không thoải mái và lo lắng.
• Ngại giao tiếp xã hội: không muốn nói chuyện, tiếp xúc với những người xung quanh
• Chậm chạp, chán nản, không có hứng thú với bất kỳ điều gì.
• Luôn bi quan trong mọi việc, cảm thấy mọi thứ sẽ tồi tệ.
• Tự ti về bản thân: luôn lo lắng bản thân kém cỏi, cảm thấy mình vô dụng, sợ hãi.
• Có ý nghĩ về tự tử hoặc đã từng tự tử.

Nếu bạn có từ 1-3 triệu chứng trên và nó kéo dài trong ít nhất 2 tuần thì có thể bạn đang gặp vấn đề với trầm cảm.

Chuẩn đoán trầm cảm được thực hiện như thế nào

Trầm cảm là một bệnh lý phức tạp và cần phải được điều trị giống như bất kỳ bệnh lý thông thường nào khác. Chứng trầm cảm nếu không được chữa trị có thể ảnh hưởng tới tinh thần, thể chất và nhiều vấn đề khác trong cuộc sống. Thậm chí, trầm cảm nặng còn có thể dẫn tới tự tử. Chính vì vậy, khi có các biểu hiện triệu chứng nên thăm khám bác sỹ càng sớm càng tốt để được chuẩn đoán và điều trị. Bác sỹ sẽ chuẩn đoán trầm cảm chủ yếu thông qua hỏi triệu chứng và tiền sử bệnh, gia đình. Ngoài ra, xét nghiệm máu có thể được thực hiện để loại trừ một số bệnh lý khác có thể có biểu hiện tương tự trầm cảm như:

• FBS: tầm soát tiểu đường
• CRX: bệnh lao
• Anti-HCV: viêm gan C
• TSH: bệnh lý tuyến giáp
• NGFL, B12, folate

Theo dõi chi tiết ở bài viết: Chuẩn đoán và điều trị trầm cảm

Điều trị trầm cảm với thuốc

Thuốc điều trị trầm cảm được sử dụng phổ biến nhất là SSRI (thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc trên Serotonin) do dễ sử dụng và ít tác dụng không mong muốn hơn. Các nhóm thuốc khác được sử dụng trong điều trị trầm cảm là thuốc chống trầm cảm ba vòng, MAOIs, thuốc chống tầm cảm không điển hình. Ngoài ra, bác sỹ có thể phối hợp thêm thuốc an thần, chống lo âu trong thời gian ngắn để cải thiện triệu chứng tốt hơn.

Đáp ứng của mỗi người với một loại thuốc là khác nhau, vì vậy bác sỹ có thể phải thay đổi nhiều loại thuốc để tìm ra thuốc thực sự thích hợp với từng bệnh nhân. Hơn nữa, thuốc chống trầm cảm cần một khoảng thời gian đủ dài (từ 3-4 tuần) để cho thấy được hiệu quả điều trị, và có thể bạn sẽ gặp một số tác dụng không mong muốn trong một vài tuần đầu tiên sử dụng thuốc. Chính vì vậy, việc điều trị đòi hỏi ở bạn sự kiên trì, tái khám đúng lịch hẹn của bác sỹ. Theo thống kê, có tới 80% bệnh nhân đáp ứng tốt với thuốc điều trị trầm cảm, do đó hãy tin tưởng vào phác đồ điều trị mà bác sỹ cung cấp cho bạn.

Tuyệt đối KHÔNG nên tự ý ngừng thuốc đột ngột vì nó có thể làm các triệu chứng trầm cảm đột ngột xấu đi, thậm chí dẫn tới nguy cơ tự tử. Khi cần ngừng thuốc trầm cảm, bạn hãy trao đổi với bác sỹ để được hướng dẫn giảm liều dần dần.

Psychobiotics – Giải pháp cho người bị trầm cảm

Giữa não bộ và đường ruột tồn tại một mối liên kết chặt chẽ với nhau thông qua 400-600 triệu tế bào thần kinh. Chính vì vậy, khi bị lo âu, trầm cảm thì chức năng đường ruột có thể bị ảnh hưởng dẫn tới các triệu chứng như: đau bụng, táo bón, tiêu chảy, khó tiêu, chán ăn hoặc ăn nhiều không kiểm soát…Ngược lại, chức năng đường ruột không tốt có thể tác động xấu lên não bộ, gây ra rối loạn lo âu, trầm cảm.

Các nghiên cứu chỉ ra hai bệnh lý này thường mắc kèm với nhau. Có tới 50-90% bệnh nhân IBS (hội chứng ruột kích thích), 34% bệnh nhân loét đại tràng và 52% bệnh nhân khó tiêu chức năng bị mắc kèm ít nhất 1 rối loạn tâm thần như lo âu hoặc trầm cảm.

Dựa trên những hiểu biết ngày càng rõ hơn về mối tương tác giữa não bộ và đường ruột mà hiện nay các nhà khoa học đã phát triển được phương pháp điều trị trầm cảm, lo âu bằng cách sử dụng những chủng Psychobiotics – tức là những chủng lợi khuẩn đường ruột đặc biệt có khả năng cải thiện trạng thái tâm lý thông qua tương tác của trục Não – Ruột. Hiện nay, việc sử dụng Psychobiotics trong hỗ trợ cho các bệnh nhân bị trầm cảm đã được nhiều chuyên gia khuyến cáo sử dụng, một trong những sản phẩm thuộc nhóm này bạn có thể tham khảo là Ecologic Barrier ( Cerebio )

Cerebio là công thức chứa hỗn hợp các chủng probiotic được thiết kế dành cho người bị trầm cảm, hội chứng mệt mỏi mạn tính có biểu hiện: mệt mỏi, lo lắng, căng thẳng (stress), đau đầu, trầm cảm, hay người bị viêm đường ruột kích thích (IBS), viêm đường ruột (IBD). Ecologic Barrier ( Cerebio ) được nghiên cứu và phát triển bởi Winclove B.V, một trong các công ty hàng đầu thế giới trong lĩnh vực nghiên cứu – phát triển và sản xuất các chế phẩm sinh học probiotic, có trụ sở tại Amsterdam, Hà Lan.

Tìm hiểu thêm TẠI ĐÂY

Tóm lại, trầm cảm là một bệnh lý, không phải là một sự yếu đuối về nhân cách hay thiếu ý chí và nó cần được nhìn nhận cũng như điều trị giống các bệnh lý thông thường khác. Đây là một bệnh lý mạn tính, cần điều trị lâu dài, đòi hỏi bệnh nhân phải kiên trì cũng như cần có sự thấu hiểu, hỗ trợ, động viên từ người thân.

BS. Lê Đình Phương

Trưởng khoa nội tổng quát và YHGĐ – Bệnh viện FV

Trích bài giảng cho bác sỹ gia đình- BV ĐH Y dược TP.HCM

1. Trầm cảm là bệnh của cuộc sống hiện đại?

SAI: 500 năm trước công nguyên, Hypocrates đã mô tả những trường hợp trầm cảm đầu tiên và dùng chữ melancholia (chứng mật đen) để chỉ tình trạng này. Ngày nay, từ “melancholic” dùng để chỉ những trạng thái buồn sầu, u uất.

Ảnh: Vua Saul tự sát bằng đâm kiếm vào người. Đây là trường hợp TRẦM CẢM đầu tiên được mô tả trong Thánh Kinh

2. Trầm cảm phổ biến hơn ở đô thị?

ĐÚNG và SAI: Ở nông thôn, bệnh trầm cảm có thể biểu hiện qua nhiều hình thái khác nhau và không được nhận ra từ chính người bệnh cũng như từ nhân viên y tế.

3. Trầm cảm là bệnh hiếm gặp?

SAI: Trầm cảm là bệnh lý phổ biến thứ hai trong Nội khoa, chỉ sau Cao huyết áp, ngang với nhồi máu cơ tim.

• 10% bệnh nhân ngoại trú có trầm cảm nặng
• Xuất độ: 5.7% (nam), 11.7% (nữ)

WHO cho biết hiện nay trên thế giới đã có hơn 350 triệu người đang mắc bệnh trầm cảm và mỗi năm có khoảng 1 triệu người tự tử (trung bình mỗi ngày có 2900 người tự tử). Trầm cảm được ví như phần nổi của một tảng băng, chỉ 1/3 trường hợp được chẩn đoán và điều trị.

4. Tự sát thường do trầm cảm?

ĐÚNG: 2/3 trường hợp tự sát có nguồn gốc từ trầm cảm

5. Trầm cảm có yếu tố gia đình?

ĐÚNG. 

Nhưng rất khó phân biệt là familial factor (yếu tố gia đình do chung một điều kiện sống, khi tách ra sẽ hết) hay do di truyền (genetics, nằm trong gene, chạy trời cũng không tránh khỏi)

Hai chị em diễn viên Hàn Quốc Choi Jin Sin, cùng tự sát do TRẦM CẢM

 6. Tự sát do trầm cảm thường có dấu hiệu báo trước?

ĐÚNG: Danh họa Vincent van Gogh mắc chứng khủng hoảng tâm thần kéo dài, những bất ổn đó được thể hiện qua các tác phẩm nghệ thuật của ông. Bên dưới là hai bức tranh Van Gogh vẽ chẳng bao lâu trước khi tự sát.

Sorrowing old man (Tại ngưỡng cửa vĩnh hằng)

Chân dung tự họa (Van Gogh sau khi tự cắt tai của mình)

7. Thái độ khi người bệnh muốn tự sát?

Ý nghĩ về cái chết (death thoughts) rất phổ biến ở người bệnh trầm cảm. Tuy nhiên, chỉ cần điều trị tâm lý và thuốc men, mọi chuyện sẽ ổn.

Thế nhưng, đối với các trường hợp có kế hoạch tự sát (mua thuốc ngủ, cất dây thừng, mua xăng, đứng trên các ban công, tòa nhà cao tầng…) là một cấp cứu khẩn cấp và đòi hỏi phải cách ly người bệnh ngay lập tức.

8. Người thành đạt thì không trầm cảm. Món này chỉ dành cho những người thất bại trong cuộc sống?

SAI: Trong danh sách những bệnh nhân trầm cảm lừng danh của nhân loại, người ta thấy có tên Jack London, Stefan Zweig, Ernest Hemingway, Van Gogh… Trong cuốn Martin Eden, được xem là tự truyện của Jack London, nhân vật chính trầm mình tự vẫn sau khi đã bước lên đài danh vọng tiền tài.

9. Chẩn đoán trầm cảm thường bị bỏ sót

ĐÚNG: Chỉ 1/3 trường hợp trầm cảm được chẩn đoán và điều trị đúng. 2/3 bị bỏ sót hay nhầm lẫn qua những bệnh lý khác vi những lý do sau:

• Xem trầm cảm là một “social stigmata” nên xấu hổ, không đi khám, không khai bệnh
• BS lẫn BN đều thiếu kiến thức về bệnh
• Triệu chứng của bệnh rất phân tán

10. Biểu hiện của trầm cảm khi nào cũng rầu rầu, chán đời, cau có, cáu gắt…?

SAI: Các triệu chứng mà y học gọi là rối loạn khí sắc, trầm uất… thường chỉ gặp ở giai đoạn sau của bệnh, khi người bệnh đủ nặng để đi gặp bác sỹ tâm lý.

Ở giai đoạn đầu, bệnh thường biểu hiện bằng những triệu chứng tâm thể (psycho-motor) phân tán và không liên quan gì tới thần kinh, chẳng hạn như tức ngực, nhức mỏi tay chân, đau khớp… Những triệu chứng này làm bệnh nhân rất khổ sở, chạy vòng quanh với đủ thứ chuyên khoa (ngoài chuyên khoa tâm lý) và hậu quả là chẩn đoán thường không chính xác. Do đó, trong một khảo sát, hơn 50% bác sỹ gia đình của California có nhu cầu cần học thêm về trầm cảm.

11. Cần phải làm rất nhiều xét nghiệm để xác định trầm cảm

SAI: Chẩn đoán trầm cảm dựa trên bộ câu hỏi DSM IV của Hoa Kỳ. Nếu có cả 2 tiêu chuẩn chính (hàng trên cùng) hay 5/9 triệu chứng tổng cộng và kéo dài liên tục trên 2 tuần.

12. Điều trị trầm cảm thường rất khó khăn, tốn kém

SAI: Với những tiến bộ hiện nay với điều trị thuốc và tâm lý, khả năng điều trị thành công là > 80%. Lúc đó, người bệnh sẽ thấy mạnh giỏi, yêu đời, vui vẻ… trở lại. Và điều trị trầm cảm không được xem là đặc quyền của các bác sỹ tâm lý nữa, mà các bác sỹ nội tổng quát, bác sỹ nội khoa… cũng có khả năng điều trị trầm cảm từ giai đoạn sớm của bệnh.

Ở Việt nam, có thể điều trị với chi phí khoảng 200.000 VND tiền thuốc mỗi tháng! (tối thiểu)

13. Chỉ cần uống thuốc vài bữa là đời lại đep?

SAI: Hiệu quả cải thiện khí sắc, tinh thần thường chỉ thấy rõ sau 4-8 tuần. Trước đó, người bệnh phải chịu đựng một số tác dụng phụ như buồn ngủ, chóng mặt, buồn nôn… (thường nhẹ và thoáng qua) trong 1-2 tuần đầu. Thậm chí, xung động tự sát còn tăng lên sau khi bắt đầu uống thuốc.

Do đó, phải giải thích cho BN và người thân để vượt qua giai đoạn đầu khó khăn này.

14. Uống thuốc vài tháng là xong

SAI: trầm cảm tự nó là một bệnh tái phát. Tỉ lệ tái phát là 50% trong lần đầu tiên. Nếu đã tái phát 3 lần hay đã có tự tử, tỷ lệ tái phát là 100%. Một số trường hợp trầm cảm, đặc biệt sau khi có tang của người thân, có thể tự hồi phục từ từ sau khi nguôi ngoai.

Hệ quả: bệnh nhân phải uống thuốc ít nhất 1-2 năm để ngừa tái phát, thậm chí uống thuốc cả đời nếu cần thiết.

15. Bệnh mà phải uống cả đời là bệnh nặng

SAI: Vô số bệnh lý mà y khoa không giải quyết tiệt nọc đều phải uống thuốc mãn đời với như: cao huyết áp, tiểu đường, liệt dương, trầm cảm… đều là những bệnh mạn tính. Việc sử dụng thuốc, mặc dù phải kéo dài nhưng đem lại những lợi ích rất to lớn.

16. Nên xem trầm cảm là một bệnh lý, không phải là một khuyết tật về tâm lý

ĐÚNG: Tuy cơ chế đích xác của trầm cảm chưa được hiểu rõ tường tận, người ta đã thống nhất một hiện tượng là có sự suy giảm nồng độ những chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ như serotonine, dopamine… Từ đó, cơ chế trầm cảm được xem là hậu quả tương tác giữa ba yếu tố di truyền, gia đình và xã hội.

Tuy nhiên, trong quá khứ, người bệnh trầm cảm với những biểu hiện của bệnh là mục tiêu chụp mũ  của  xác hội như: thiếu tinh thần lạc quan, không hòa đồng, không có ý chí phấn đấu…Đồng thời, do mặc cảm bệnh tâm thần, 1/3 người bệnh TRẦM CẢM cũng từ chối chẩn đoán này.

17. Bữa nào buồn buồn tôi mới cần uống thuốc, vui thì khỏi uống?

SAI: Điều trị trầm cảm là một trị liệu lâu dài, ít nhất trong 1-2 năm và đòi hỏi phải uống thuốc liên tục để tránh tái phát. Nếu không rơi vào chỉ định phải uống thuốc cả đời, việc ngưng thuốc từ từ, giảm liều rất chậm cho đến lúc ngưng hẳn phải do bác sỹ quyết định. Ngưng thuốc đột ngột sẽ dẫn đến những triệu chứng rất kỳ lạ, thậm chí các triệu chứng bệnh trầm cảm có thể quay lại ở mức độ nặng hơn.

18. Như vậy thuốc trầm cảm có thể gây nghiện?

SAI: Các thuốc chống trầm cảm không gây nghiện hay lệ thuộc. Tuy nhiên, vì bản chất của bệnh trầm cảm là tái phát, nên nếu ngưng thuốc không đúng cách hay ngưng thuốc đột ngột, các triệu chứng của bệnh sẽ quay lại rất nhanh, thậm chí còn nặng hơn trước.

19. Các thuốc ngủ, thuốc an thần rất hữu ích để điều trị TRẦM CẢM?

SAI: Các thuốc này có thể làm giảm những triệu chứng căng thẳng, lo âu, mất ngủ… trong giai đoạn đầu của bệnh. Tuy nhiên, chúng chỉ dừng lại ở mức độ điều trị triệu chứng, không có tác dụng làm cải thiện hay bình ổn khí sắc. Ngoài ra, nếu bị lạm dụng, chúng có thể gây nghiện, lệ thuộc vào thuốc.

20. Trầm cảm có nguyên nhân đơn thuần là rối nhiễu tâm lý

SAI: Một số bệnh lý có thể có triệu chứng trầm cảm là biểu hiện ban đầu, bên cạnh những triệu chứng khác: viêm gan siêu vi C, các thuốc Interferon, nghiện rượu, nghiện ma tuý…

BS. Lê Đình Phương

Trưởng Khoa Nội Tổng quát và YHGĐ Bệnh viện FV

Triệu chứng của trầm cảm

Trầm cảm hay không phải trầm cảm? Đây là một câu hỏi khó trả lời vì những người bị trầm cảm thường không hiểu biết thấu đáo về vấn đề này hoặc họ bị bối rối. Họ có thể thấy tuyệt vọng, không tin là sẽ có cải thiện. Do đó, người trầm cảm có hai biểu hiện phổ biến là:

• Mất hứng thú và niềm vui trong sinh hoạt thường ngày mặc dù trước đó những điều đó họ rất yêu thích thích thú
• Khí sắc biểu lộ những cảm giác buồn bã hay vô vọng hoặc những cơn khóc nức nở.

Nên nhớ, mỗi bệnh nhân trầm cảm đều khác nhau, nên những triệu chứng của họ không phải khi nào cũng giống nhau. Thêm vào đó, nhiều người còn tỏ ra khá hơn khi họ giấu giếm những cảm xúc thật của mình. Các triệu chứng của trầm cảm phải kéo dài ít nhất 2 tuần và có thể gồm thêm nhiều triệu chứng liên quan sau:

• Ngủ nhiều hay ít hơn bình thường. Đây là triệu chứng rối loạn giấc ngủ ở người trầm cảm. Có người ngủ nhiều hơn nhưng đa số là mất ngủ thường gặp những cơn ác mộng, mộng du
• Tư duy không rõ ràng hay mất tập trung. Người bị trầm cảm tư duy thường không sáng suốt như bình thường, rất khó tập trung suy nghĩ hay làm việc chính vì vậy mà công việc và cuộc sống bị ảnh hưởng rất lớn.
• Giảm hay tăng cân đáng kể: bỗng nhiên chán ăn không muốn ăn gì hoặc không thấy đói nhưng cái gì cũng ăn cũng có liên quan đến trầm cảm. Việc ăn uống không hợp lý sẽ dẫn đến giảm cân hay tăng cân đáng kể trong thời gian ngắn
• Dễ cáu gắt và nổi nóng: người mắc chứng trầm cảm tâm lý dễ thay đổi và trở nên nóng tính hơn. Có thể tự dung nổi nóng, cáu gắt với người khác hoặc chính bản thân mình mà không rõ nguyên do.
• Khi nào cũng mệt mỏi: đây là triệu chứng rất hay gặp ở người trầm cảm. Mệt mỏi bủa vây xung quanh người bệnh
• Cử động chậm chạp: không muốn cử động hoặc cử động chậm chạp là tình trạng chung của nhiều bệnh nhân trầm cảm.
• Ít chăm sóc bản thân
• Giảm hứng thú tình dục không muốn gần gũi vợ chồng.
• Nghĩ đến cái chết, lên kế hoạch tự sát hoặc có hành vi tự sát.
• Đoạn giao với bạn bè hay những thành viên trong gịa đình

Dựa vào các triệu chứng trên sẽ chia trầm cảm ra thành 3 giai đoạn: nhẹ, vừa và nặng:

• Giai đoạn trầm cảm nhẹ gồm 1 triệu chứng chính và ít hơn 4 triệu chứng liên quan
• Giai đoạn trầm cảm vừa gồm 2 triệu chứng chính và 4 triệu chứng liên quan
• Giai đoạn trầm cảm nặng gồm 2 triệu chứng chính và hầu hết các triệu chứng liên quan

Nghi ngờ trầm cảm cần làm gì?

Nếu bạn nghi ngờ đây là trầm cảm, nên thúc giục người bệnh đi khám. Cần nhớ rằng bệnh trầm cảm có thể nặng đến mức làm giảm khả năng tư duy sáng suốt, và ban đầu có thể bệnh nhân không muốn đi khám bệnh. Bạn hãy cố gắng làm cho người bệnh hiểu rằng trầm cảm là một bệnh lý và bác sĩ có thể điều trị được. Đôi khi, có nhiều bệnh lý có những biểu hiện tương tự như trầm cảm hoặc gây nên trầm cảm, và việc đi khám sẽ rất hữu ích.

Các bác sĩ chuyên môn sẽ đánh giá và chuẩn đoán chính xác xem người bệnh có phải đang mắc trầm cảm hay không? Nếu thực sự là trầm cảm thì các bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị hợp lý nhất đối với mức độ bị bệnh của bệnh nhân.

Giải pháp mới trong hỗ trợ điều trị trầm cảm bằng Psychobiotics – Ecologic Barrier

Ngày nay khi khoa học phát triển, các nhà nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng giữa não bộ và đường ruột tồn tại một mối liên kết chặt chẽ với nhau thông qua 400-600 triệu tế bào thần kinh. Khi hệ vi khuẩn đường ruột bị mất cân bằng sẽ làm ảnh hưởng đến hệ thần kinh, làm suy yếu gây ra rối loạn lo âu, trầm cảm, stress… hay ngược lại.

Dựa trên những hiểu biết ngày càng rõ hơn về mối tương tác giữa não bộ và đường ruột mà hiện nay các nhà khoa học đã phát triển được phương pháp điều trị trầm cảm, lo âu bằng cách sử dụng những chủng Psychobiotics – tức là những chủng lợi khuẩn đường ruột đặc biệt có khả năng cải thiện trạng thái tâm lý thông qua tương tác của trục Não – Ruột. Hiện nay, việc sử dụng Psychobiotics trong hỗ trợ cho các bệnh nhân bị trầm cảm đã được nhiều chuyên gia khuyến cáo sử dụng, một trong những sản phẩm thuộc nhóm này bạn có thể tham khảo là Ecologic Barrier ( Cerebio )

Cerebio là công thức chứa hỗn hợp các chủng probiotic được thiết kế dành cho người bị trầm cảm, hội chứng mệt mỏi mạn tính có biểu hiện: mệt mỏi, lo lắng, căng thẳng (stress), đau đầu, trầm cảm, hay người bị viêm đường ruột kích thích (IBS), viêm đường ruột (IBD). Ecologic Barrier ( Cerebio ) được nghiên cứu và phát triển bởi Winclove B.V, một trong các công ty hàng đầu thế giới trong lĩnh vực nghiên cứu – phát triển và sản xuất các chế phẩm sinh học probiotic, có trụ sở tại Amsterdam, Hà Lan.

Tìm hiểu thêm TẠI ĐÂY

>>Nên xem: “Tự test trầm cảm để đánh giá mình có mắc bệnh hay không?”