Trầm cảm sau sinh – đừng để giọt nước mắt rơi muộn

Đừng để giọt nước mắt rơi muộn!

Đây là lần thứ 2 trong năm tôi nhận được tin nhắn mà tôi ước rằng đừng bao giờ đến. Đó là tin nhắn của 1 người chồng, mở đầu chỉ vỏn vẹn vài từ: “Cô ấy đi rồi ạ!” Vài tháng trước, cô ấy đã sinh 1 bé trai dễ thương và khỏe mạnh. Giai đoạn sau sinh, cô ấy sớm rơi vào cảm giác buồn chán, mệt mỏi và luôn cảm thấy lo lắng về đứa bé cô ấy lo sợ con bú không đủ, con hay quấy khóc… Tắc tuyến sữa cũng đã làm cô ấy thêm phần chán nản và bất lực. Dù sống với chồng rất hạnh phúc trước đó, nhưng do lần đầu làm mẹ cộng thêm những áp lực từ cuộc sống khiến hai vợ chồng thường xuyên cãi nhau. Thế là sáng thứ 7, cô ấy đã chọn ra đi.

Cuộc sống sau sinh của người phụ nữ không mấy dễ dàng

Một điều khoa học phải công nhận là cuộc sống người phụ nữ không dễ dàng chút nào sau sinh. Đừng vội trách móc: tại sao lại nghĩ quẩn vậy! Có lẽ, họ không hẳn làm chủ được suy nghĩ của mình trong nhiều trường hợp. Sau sinh, một hormone hoạt động trên não gọi là allopregnanolone có nguy cơ giảm khủng khiếp. Sự giảm của nó có liên quan đến hội chứng lo lắng và trầm cảm sau sinh vì thay đổi “những tín hiệu tế bào” chết người sau đó. Hậu quả là tỷ lệ “nghĩ quẩn” trong năm đầu sau sinh của người phụ nữ là rất cao. Tốt hơn đừng để “cái tín hiệu” đó kích hoạt vì khi đó có thể là quá muộn.

TS. Payne, ĐH Johns Hopkins, Mỹ từng nhấn mạnh về ảnh hưởng của tác nhân stress môi trường (VD. con khóc, bất đồng, áp lực gia đình …) cũng liên quan đến sự giảm hormone này cũng như gia tăng tỷ lệ trầm cảm ở người phụ nữ.

Cứu cánh từ những thiên thần nhỏ

Đổi lại là những “hormone hạnh phúc” lại được thiên thần nhỏ của mẹ giúp mẹ tiết ra để bảo vệ mẹ mình lên đến 2 năm đầu đời. Thật kì diệu và quá đỗi thiêng liêng! Hơn nữa, người chồng cũng là 1 phần trong mối quan hệ tay ba này. Đó là lí do tại sao tạo hóa luôn muốn gắn kết gia đình. Hormone hạnh phúc được tiết ra ở cả vợ và chồng trong sự gắn kết với con.

Hãy luôn để người phụ nữ bạn yêu hạnh phúc và con trẻ thông minh, khỏe mạnh

Trở lại tin nhắn đầu bài. Đây là giọt nước mắt rơi muộn! Thực ra là có thể ngăn ngừa được. Hơn nữa, giúp người bạn yêu hạnh phúc cũng là giúp con bạn khỏe mạnh, và cũng là giúp bạn và gia đình hạnh phúc hơn. Đó là sự kết nối tay ba tuyệt vời của Tạo Hóa. Để như vậy, điều gì vợ chồng nên làm?

1. Cho con bú và tương tác da kề da sớm sau sinh là cách kích hoạt hormone hạnh phúc sớm.
2. Người chồng nên tham gia vào các hoạt động chăm con, chơi với trẻ, và cố gắng nhường nhịn và hạn chế tranh cãi ít nhất 1 năm đầu sau sinh với người vợ. Hoạt động này cũng làm người chồng tăng hormone hạnh phúc.
3. Người chồng nên là nguồn chia sẻ cảm xúc và là nơi tin cậy để ổn định tâm lý của vợ sau sinh. Để làm vậy, bạn nên thường xuyên quan tâm, về nhà sớm hơn, đi dạo cùng vợ những lúc 2 vợ chồng có thời gian bên nhau, bớt sử dụng điện thoại để nói chuyện nhiều hơn, sáng thức sớm để nấu hoặc mua đồ ăn sáng để vợ cho con bú,…
4. Quan tâm đến dinh dưỡng và bữa ăn của vợ. Có thể do bận chăm con, vợ bạn luôn là người ăn cơm sau cùng, cũng đôi lúc bỏ bữa dễ dàng. Bạn nên quan tâm mua cho vợ những món ăn để sẵn trong tủ lạnh để vợ có thể ăn thuận tiện hơn, pha 1 ly nước chanh hay 1 ly sữa cũng rất ý nghĩa với cô ấy,…
5. Bạn cũng có thể san sẻ những công việc có thể đỡ 1 phần áp lực cho vợ như thay tã, quét nhà, gom đồ đi giặt, mua đồ ăn sáng…
6. Đôi lúc mua sắm là 1 điều giúp giải stress cho người phụ nữ, kể cả người phụ nữ sau sinh cũng vậy. Là người chồng tinh tế, bạn hãy khuyến khích cô ấy dành thời gian mua sắm, hoặc cùng vợ mua sắm, có thể là món đồ chơi cho con hay bộ quần áo mới cho cô ấy.
7. Người vợ sau sinh tránh quá ôm đồm công việc, hãy nói cho chồng biết khi nào mình mệt mỏi, và những gì chồng có thể giúp để có thời gian cho giấc ngủ tốt hoặc nghỉ ngơi.
8. Đừng buông tay cô ấy, hãy giúp cô ấy sớm quay lại cuộc sống bình thường sớm nhất có thể là 1 phần trong hành trình này của bạn, cô ấy và trẻ.

From Dr. Anh Nguyen

Note
Payne JL, Maguire J. 2019 Pathophysiological mechanisms implicated in postpartum depression. Front Neuroendocrinol;52:165-180.
Basnak, M. (2019) The Race Against Postpartum Depression Takes One Step Closer to the Finish Line. Harvard News