Hiểu về chứng rối loạn lo âu xã hội

Rối loạn lo âu xã hội là một bệnh lý phổ biến với những triệu chứng bệnh ngày càng phức tạp. Vậy rối loạn lo âu xã hội là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị bệnh như thế nào? Dưới đây là những thông tin cơ bản về bệnh.

Hiểu về chứng rối loạn lo âu xã hội

Rối loạn lo âu xã hội là gì?

Rối loạn lo âu xã hội còn có thể gọi là chứng rối loạn ám ảnh xã hội. Những người mắc chứng rối loạn này thường có những biểu hiện sợ hãi quá mức,lo lắng và nhút nhát với hầu hết các vấn dề trong môi trường xã hội. Do quá để ý đến nhận xét đánh giá của người khác nên ảnh hưởng nhiều đến tâm lý người bệnh trong các vấn đề xã hội, cản trở nhiều đến cuộc sống và các mối quan hệ của họ

Rối loạn lo âu xã hội gây ảnh hưởng đến khoảng 15 triệu người Mỹ trưởng thành và là rối loạn lo âu được chẩn đoán phổ biến thứ 2 sau rối loạn lo âu toàn thể.  Tuổi trung bình khởi phát bệnh rối loạn lo âu xã hội là vào những năm thiếu niên. Hầu hết trẻ được chẩn đoán mắc chứng rối loạn lo âu xã hội có những biểu hiện nhút nhát, sợ hãi quá mức về một vấn đề khiến bản thân chúng mất đi hoặc khó học hỏi những kỹ năng trong cuộc sống.

Rối loạn lo âu có thể tàn phá cuộc sống của một con người bởi những người bị mắc chứng bệnh này có thể từ chối một cơ hội việc làm rất tốt chỉ vì công việc đòi hỏi sự tương tác với người mới. Ở một số người bệnh còn sợ hãi gặp gỡ bạn bè, đồng nghiệp và các mối quan hệ đã thân quen làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày và các hoạt động đời sống xã hội.

>> Rối loạn lo âu là gì?

Triệu chứng của bệnh

Một cá nhân có thể gặp các triệu chứng thể chất, cảm xúc và hành vi của chứng rối loạn lo âu xã hội. Những triệu chứng này có thể ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống hàng ngày của cá nhân và các mối quan hệ.

Người bệnh luôn sợ hãi và ngại giao tiếp với những người xung quanh

Các triệu chứng thể chất

• Tăng nhiệt độ cơ thể nhanh
• Chóng mặt
• Cơ bắp căng thẳng hoặc co giật
• Rắc rối dạ dày
• Đỏ mặt
• Run sợ
• Đổ quá nhiều mồ hôi
• Cổ họng và miệng khô

Triệu chứng cảm xúc

• Mức độ lo âu và sợ hãi cao
• Cuộc tấn công hoảng loạn
• Chu kỳ tình cảm tiêu cực
• Dysmorphia liên quan đến một phần của cơ thể của họ (phổ biến nhất là khuôn mặt)

Rối loạn lo âu xã hội mang theo những triệu chứng lo sợ kèm theo những suy nghĩ tiêu cực

Các triệu chứng hành vi

• Tránh các tình huống mà cá nhân nghĩ rằng họ có thể là trung tâm của sự chú ý
• Không tham gia các hoạt động nhất định vì lo ngại về sự bối rối
• Trở nên cô lập; cá nhân có thể bỏ việc hoặc bỏ học
• Uống rượu quá mức hoặc lạm dụng các loai thuốc an thần hoặc chất kích thích.

>> Rối loạn lo âu có chữa được không?

Nguyên nhân của rối loạn lo âu xã hội

Nguyên nhân chính xác của rối loạn lo âu xã hội (ám ảnh xã hội) là không rõ. Tuy nhiên, nghiên cứu hiện tại cho thấy nó có thể được gây ra bởi sự kết hợp của các yếu tố môi trường và di truyền học. Các yếu tố như sự ngược đãi thời thơ ấu hoặc nghịch cảnh tâm lý được coi là nguy cơ của rối loạn lo âu xã hội.

Yếu tố di truyền là yếu tố ảnh hưởng mạnh đến rối loạn lo âu xã hội

Cá nhân dễ bị ức chế hành vi (xu hướng trải qua đau khổ và rút lui khỏi những tình huống, người, hoặc môi trường không quen thuộc) và nỗi sợ phán đoán cũng dễ mắc chứng rối loạn lo âu xã hội.
Yếu tố di truyền cũng có thể đóng một vai trò trong sự phát triển của lo âu xã hội vì những đặc điểm hành vi này bị ảnh hưởng mạnh về mặt di truyền. Hơn nữa, rối loạn lo âu xã hội là một tình trạng di truyền – người thân mức độ đầu tiên có cơ hội bị rối loạn lo âu xã hội cao gấp hai đến sáu lần.

Cách điều trị

Rối loạn lo âu xã hội hoàn toàn có thể chữa trị và khắc phục được băng liệu pháp tâm lý hành vi hoặc dùng thuốc. Tuy nhiên sự quyết tâm và kiên trì của người bệnh là yếu tố quan trọng nhất trong điều trị rối loạn lo âu. Nó quyết định rất nhiều đến kết quả điều trị của người bệnh

Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT)

Một số nghiên cứu đã cho thấy liệu pháp nhận thức hành vi điều trị thành công đáng kể cho những người mắc rối loạn lo âu xã hội (ám ảnh xã hội). Hiệp hội tâm lý Mỹ định nghĩa liệu pháp nhận thức hành vi là một hệ thống điều trị tập trung vào tư duy và ảnh hưởng của nó đối với hành vi và cảm xúc. Liệu pháp này còn nhấn mạnh những ảnh hưởng của niềm tin đến kết quả chữa và điều trị bệnh.

Liệu pháp nhận thức hành vi có thể thay đổi vĩnh viễn hiệp hội đường dẫn thần kinh não

Liệu pháp này giúp bệnh nhân tập trung vào việc thay đổi suy nghĩ, niềm tin, cảm xúc trong các tình huống liên quan đến xã hội, cộng đồng. Những chuyên gia tâm lý sẽ phân tích các tình huống và chỉ cho người bệnh những suy nghĩ và hành vi không đúng của bản thân mình từ đó giúp người bệnh giảm các triệu chứng và hành vi của rối loạn lo âu xã hội. Các bài tạp đi kèm với liệu pháp này thường là massage, thiền, chánh niệm, thôi miên và châm cứu…

Thuốc

Thuốc là một hình thức điều trị hữu ích cho nhiều người, nhưng không phải tốt tuyệt đối cho những người bị rối loạn lo âu xã hội (ám ảnh xã hội). Nghiên cứu cho thấy rằng việc sử dụng các thuốc chống lo âu, như benzodiazepin, và một số chất ức chế tái hấp thu chọn lọc serotonin (SSRIs) được sử dụng kết hợp với liệu pháp tâm lý hành vi là có lợi nhất. Chỉ liệu pháp nhận thức hành vi mới có thể thay đổi vĩnh viễn các hiệp hội đường dẫn thần kinh trong não và do đó việc dùng thuốc riêng lẻ không có lợi ích lâu dài cho những người bị lo âu xã hội.

(Nếu bị bệnh nhẹ, không muốn dùng thuốc thì nên đọc bài: Chữa rối loạn lo âu không dùng thuốc)

Hướng đi mới trong điều trị rối loạn lo âu: “Psychobiotics”

Việc sử dụng thuốc điều trị rối loạn lo âu chỉ áp dụng với các trường hợp nặng. Khi sử dụng thuốc vấn đề lớn nhất mà cả bệnh nhân và bác sỹ điều trị phải đối mặt đó chính là tác dụng không mong muốn thường xuất hiện trong thời gian đầu sử dụng thuốc, trong khi đó để thấy được hiệu quả của thuốc phải mất tới 2-6 tuần. Đây là lý do mà có tới gần 50% bệnh nhân bỏ thuốc ngay trong tháng đầu tiên điều trị, khiến cho tình trạng trở nên nặng hơn. Chính vì lẽ đó mà các nhà khoa học luôn không ngừng tìm kiếm các giải pháp mới đem lại hiệu quả và an toàn cho vấn đề này.

Trong thời gian gần đây, giới chuyên môn đặc biệt quan tâm tới một phương pháp mới trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần, đó là sử dụng “psycho-biotics”. Psycho-biotics là khái niệm chỉ những chủng vi khuẩn đường ruột đặc biệt, khi được bổ sung với lượng vừa đủ sẽ đem lại lợi ích cho sức khỏe tâm thần, được đưa ra lần đầu tiên vào năm 2013.

Vai trò của những lợi khuẩn đường ruột (còn gọi là probiotic) đối với sức khỏe đường tiêu hóa chúng ta đều biết tới, nhưng có thể có ít người biết rằng chúng có mối quan hệ chặt chẽ với chức năng của não bộ thông qua tương tác hai chiều giữa ruột và não. Ở những người bị stress, lo âu, trầm cảm…thì có sự sụt giảm lớn của những vi khuẩn có lợi trong đường ruột, đặc biệt là hai chủng Lactobacili và Bifidobacterium. Chính vì vậy mà các nhà nghiên cứu đã tiến hành bổ sung những vi khuẩn bị thiếu hụt này trên cả những người khỏe mạnh và người đang gặp lo âu để đánh giá lợi ích của việc bổ sung probiotic trên sức khỏe tâm thần. Trong một nghiên cứu phân tích gộp gồm 10 thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng được đăng tải trên tạp chí Neuropsychiatry đã đưa ra kết luận: sử dụng probiotics có thể giúp giảm mức độ lo âu (đánh giá theo thang điểm DASS).

Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả giảm các triệu chứng lo âu, trầm cảm… điều quan trọng nhất là phải chọn lọc những chủng probiotics đặc thù có tác động trên sức khỏe thâm thần, hơn nữa cần đánh giá về cả liều dùng, thời gian sử dụng bao nhiêu lâu để đem lại hiệu quả điều trị tốt.

Xem thêm: Ecologic Barrier – sản phẩm psychobiotic đầu tiên được đưa về Việt Nam

Việc phát hiện và ứng dụng psychobiotics là một hướng đi mới, mang lại thêm cơ hội trong phòng và điều trị các bệnh lý thuộc về sức khỏe tâm thần. Đặc biệt, liệu pháp sử dụng psychobiotics được ghi nhân là an toàn, không gây tác dụng phụ và có thể sử dụng được cho cả trẻ em, người lớn phụ nữ mang thai và cho con bú.

Những kiến thức về chứng rối loạn lo âu xã hội bên trên hy vọng sẽ mang lại cho người bệnh và gia đình hành trang nhất định về bệnh. Từ đó có những tác động kịp thời để mang lại hiệu quả tốt nhất