Probiotics – hướng đi mới trong ngăn ngừa và kiểm soát chứng trầm cảm

Bạn có tin rằng những cảm xúc, phản ứng tiêu cực hoặc căng thẳng, lo âu của mình lại có liên quan tới những vi sinh vật có kích siêu nhỏ bé sinh sống trong lòng ruột? Nếu bạn vẫn còn đang hoài nghi thì hãy cùng đọc bài viết dưới đây nhé.

Những cư dân siêu nhỏ bé trong đường ruột của chúng ta

Trong đường ruột của chúng ta tồn tại một số  lượng vi khuẩn khổng lồ ước tính khoảng 10^14 vi khuẩn, gồm hơn 1000 loài vi khuẩn khác nhau với trọng lượng lên tới 1-1,5kg. Hệ vi sinh vật đường ruột được biết đến với vai trò đặc biệt quan trọng đối với cơ thể vật chủ như: bảo vệ niêm mạc ruột, hỗ trợ tiêu hóa, điều hòa miễn dịch …, nhưng chúng cũng là nguyên nhân chính gây ra một số bệnh cho cơ thể như tiêu chảy, ung thư ruột kết, ung thư dạ dày … Ảnh hưởng có lợi hay có hại của hệ vi sinh vật đường ruột đối với vật chủ phụ thuộc vào “trạng thái cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột”. Cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột là trạng thái chung sống có lợi giữa các vi sinh vật với nhau và với vật chủ. Đây chính là trạng thái bình thường của hệ vi sinh vật đường ruột ở vật chủ khỏe mạnh. Một số tác nhân như: thức ăn, stress, thuốc…. có thể làm cho trạng thái cân bằng của hệ vi sinh đường ruột bị phá vỡ, gây ra bệnh cho vật chủ.

Do đó việc tái thiết lại cân bằng hệ vi sinh đường ruột bằng cách bổ sung các vi khuẩn có lợi (probiotics, hay còn gọi là men vi sinh) sẽ giúp chúng ta có thể cải thiện được nhiều vấn đề sức khỏe.

Những vi sinh vật trong lòng ruột có thể ảnh hưởng tới một số tình trạng bệnh lý đường tiêu hóa như viêm ruột (IBD), hội chứng ruột kích thích (IBS), tiêu chảy, táo bón… – điều này chúng ta đã được biết tới trong một vài thập kỷ trước và hiện nay đã có rất nhiều các probiotics đang được ứng dụng trong xử lý các vấn đề ở đường tiêu hóa. Trong thời gian gần đây, các nhà khoa học còn phát hiện ra rằng những vi sinh vật nhỏ bé này dường như cũng là yếu tốt then chốt trong sự phát triển và ảnh hưởng sâu sắc tới chức năng của não bộ. Vì vậy, probiotics có thể là một giải pháp tiềm năng và an toàn để giải quyết các vấn đề liên quan tới chức năng não bộ như trầm cảm, lo âu, tự kỷ, suy nhược thần kinh,…

Hệ khuẩn chí đường ruột tác động lên tâm thần như thế nào?

Vốn dĩ giữa não bộ và ruột của chúng ta tồn tại một mối liên hệ mật thiết, tác động qua lại lẫn nhau thông qua con đường thần kinh, nội tiết tố, chuyển hóa và miễn dịch. Sự tác động hai chiều này được gọi là “trục não – ruột”. Trong khi đó, hệ khuẩn chí ổn định chính là điều kiện tối cần thiết cho hoạt động bình thường của ruột. Một khi có sự thay đổi của hệ khuẩn chí đường ruột thì hoạt động sinh lý của ruột sẽ bị ảnh hưởng, đặc biệt là có sự tổn thương hàng rào biểu mô ruột non, dẫn tới dẫn truyền thông tin của trục não-ruột bị sai lệch. Hậu quả là những tác động tiêu cực đối với chức năng của thần kinh trung ương và có thể dẫn tới các rối loạn tâm – thần kinh và trầm cảm.

Đọc bài viết sau để hiểu rõ hơn về hệ khuẩn chí: Hệ khuẩn chí đường ruột là gì?

Rất nhiều nghiên cứu khác nhau đã chứng minh cho ảnh hưởng của hệ khuẩn chí đối với não bộ. Trong những nghiên cứu này, người ta nhận thấy rằng những con chuột không có vi khuẩn thì thể hiện hành vi và phản ứng căng thẳng hơn so với những con chuột bình thường, đồng thời kích thước bộ não của chúng cũng nhỏ hơn. Khi được thiết lập lại hệ vi khuẩn chí thì hành vi của những con chuột này cũng trở lại bình thường.

Ngược lại, căng thẳng kéo dài khiến cho chức năng tiêu hóa bị ảnh hưởng (gây ra các triệu chứng ở hệ tiêu hóa) và làm thay đổi thành phần của hệ vi sinh lòng ruột. Điều này tạo thành một vòng xoáy bệnh lý và nếu như chỉ giải quyết một chiều, tức là sử dụng các thuốc tác động lên thần kinh mà không phục hồi hệ khuẩn chí đường ruột thì vấn đề sẽ không thể giải quyết một cách triệt để.

Probiotics – hướng đi mới trong ngăn ngừa và kiểm soát chứng trầm cảm

Vai trò của vi khuẩn đối với chức năng não bộ là rất quan trọng, điều này mở ra một cánh cửa mới giúp chúng ta ngăn ngừa và điều trị trầm cảm  – một bệnh lý đang ngày càng phổ biến và việc điều trị gặp nhiều khó khăn do tác dụng không mong muốn của thuốc cũng như thời gian điều trị kéo dài.  Dựa trên những hiểu biết về tác dụng có lợi của vi khuẩn nên chức năng não bộ, các nhà nghiên cứu có thể “sửa chữa” những rối loạn tâm thần kinh bằng cách bổ sung những chủng probiotics nhất định có tác dụng đích trên trục não – ruột.

Câu hỏi được đặt ra đó là, liệu probiotics có thực sự giúp cải thiện chức năng của não bộ hay không? Những dữ liệu nghiên cứu cho chúng ta câu trả lời rất khả quan rằng: bổ sung các chủng probiotics thích hợp có thể tác động tích cực lên chức năng thần kinh của chúng ta

Một phân tích tổng hợp các nghiên cứu xem xét ảnh hưởng của probiotics đối với thần kinh trung ương ở cả người và động vật được đăng tải trên  tạp chí “The Journal of Neurogastroenterology and Motility” đưa ra kết luận: “Probiotics có hiệu quả trong việc cải thiện những biểu hiện rối loạn tâm thần bao gồm lo âu, trầm cảm, rối loạn phổ tự kỷ, rối loạn ám ảnh cưỡng chế và khả năng ghi nhớ”.

Ứng dụng đầu tiên trong lĩnh vực này, các nhà khoa học ở Hà Lan đã chế tạo một hỗn hợp các chủng probiotics có tác dụng đích trên trục não ruột với tên gọi Ecologic Barrier. Hiện nay Ecologic Barrier đã được đưa vào sử dụng trong thực tế trong ngăn ngừa và làm giảm các triệu chứng rối loạn thần kinh như trầm cảm, rối loạn lo âu, căng thẳng, mệt mỏi kéo dài… Ưu điểm vượt trội của Ecologic Barrier là độ an toàn cao, có thể sử dụng cho cả như trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc sau sinh. Đây là một điều rất đáng mừng bởi vì các đối tượng trên rất dễ mắc phải trầm cảm nhưng việc điều trị với thuốc hiện nay vô cùng khó khăn.