Những ai dễ mắc rối loạn trầm cảm?

Trầm cảm có thể gặp ở bất cứ ai trong bất cứ độ tuổi nào. Tuy nhiên có một số đối tượng nguy cơ mắc rối loạn trầm cảm cao hơn!

Rối loạn trầm cảm ở phụ nữ sau sinh

Những bà mẹ bị rối loạn trầm cảm sau sinh thường có cảm giác mệt mỏi, chán nản, lo lắng và hay suy nghĩ thái quá. Một số bà mẹ luôn có cảm giác lo sợ là con mình bị hại hoặc cảm thấy mình là một bà mẹ không tốt. Trầm cảm sau sinh có thể do nhiều nguyên nhân, cùng với sự thay đổi estrogen và progesterone đột ngột.

Bên cạnh đó, do phải dành nhiều thời gian chăm sóc con, họ bị thiếu ngủ, căng thẳng và ăn uống thất thường, không đủ chất điều này cũng làm cho bà mẹ để bị kiệt sức và mệt mỏi cả về cảm xúc lẫn tinh thần. Ngoài ra, những áp lực phải thích nghi ở vai trò một người mẹ và yếu tố di truyền cũng góp phần tăng nguy cơ trầm cảm sau sinh.

Áp lực học tập và lượng thông tin khá lớn, không ít học sinh – sinh viên mắc phải rối loạn trầm cảm.

Tuy nhiên các em lại không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, chủ yếu do các em và gia đình chưa được trang bị đầy đủ kiến thức về rối loạn trầm cảm. Bên cạnh đó, người thân và bạn bè thường chủ quan cho rằng các thay đổi của các em (trầm lặng, hay buồn, hay khóc, ít quan tâm, hứng thú trong công việc, học tập hoặc các công việc trước đây gây hứng thú) là những thay đổi cảm xúc bình thường của tuổi dậy thì. Bên cạnh đó, do đặc điểm lứa tuổi, các em rất dễ tìm đến rượu, ma túy hoặc những trò tiêu khiển, giải trí như game, bài bạc,… để quên đi cảm xúc buồn do bệnh lý trầm cảm gây ra. Nguy hiểm hơn, các em rất khó làm chủ bản thân mình khi bị ảnh hưởng bởi suy nghĩ tự sát vốn rất thường gặp ở người bị trầm cảm.

Trong một nghiên cứu trên 2.099 sinh viên Y khoa tại 8 trường Đại học Y Dược ở Việt Nam, tỉ lệ trầm cảm ở sinh viên Y khoa là đến 43%, trong đó 8,7% sinh viên có ý nghĩ tự từ, 3,9% lên kế hoạch tự từ và 0,9% cố gắng tự từ.

Rối loạn trầm cảm ở phụ nữ tuổi mãn kinh

Cũng như trầm cảm sau sinh, sự sụt giảm đột ngột của estrogen và progesterone ở giai đoạn ngay trước và ngay sau thời điểm mãn kinh, cùng với những thay đổi về tâm lý xã hội (con cái đi xa, về hưu, mất thể chủ động trong cuộc sống,…) có thể làm tăng nguy cơ rối loạn trầm cảm ở phụ nữ tuổi mãn kinh. Nếu có yếu tố di truyền trầm cảm thì khả năng mắc bệnh sẽ cao hơn.

Nếu có được những kiến thức cần thiết về bệnh trầm cảm cùng sự chuẩn bị tinh thần phù hợp, người phụ nữ tuổi mãn kinh vẫn có thế phòng tránh bệnh trầm cảm, cũng như đi khám và điều trị kịp thời.

Người cao tuổi cũng là nhóm đối tượng mắc bệnh lý trầm cảm, nhưng lại ít được chú ý và phát hiện.

Sở dĩ nhóm này có nguy cơ để bị trầm cảm là vì nhiều nguyên nhân liên quan đến cơ thể, tâm lý xã hội đi kèm với việc mắc phải những bệnh lý mạn tính khác như bệnh tim mạch, đái tháo đường, sa sút trí tuệ,… Người cao tuổi bị trầm cảm thường có biểu hiện hay buồn hoặc để cáu gắt, cảm thấy bản thân mình vô dụng, thu mình và không tham gia các hoạt động hàng ngày. Ngoài ra, còn có thể có những triệu chứng thường gặp như chán ăn, khó ngủ, mệt mỏi, mắt tập trung, giảm trí nhớ,…

Trầm cảm ở người già có thế khó phát hiện hơn so với các đối tượng khác do người thân nghĩ răng biểu hiện khép kín, ít trò chuyện, hay suy nghĩ, hay buồn,… là biểu hiện bình thường của tuổi giả. Trong khi đó, người cao tuổi lại thường có khuynh hướng âm thầm chịu đựng, it chia sẻ vì ngại phiền hà cho người thân. Nguy hiểm hơn cả là suy nghĩ và ý định tự từ, hoặc thậm chí đã có kế hoạch tự từ hoặc thứ tự tử.

TS.BS. Ngô Tích Linh

Trưởng bộ môn Tâm thần Đại Học Y Dược TP. HCM

Trích sách: Lo âu & Trầm cảm – Những điều cần biết